شهر شهروندی - شهروند شهری



از جمله خواسته های امروزی جامعه شهری، توجه به عدالت اجتماعی است، عدالت در توزیع خدمات عمومی، دسترسی عادلانه و یکسان شهروندان را مهیا می سازد و راه را برای تحقق عدالت در جامعه فراهم می سازد. عدالت اجتماعی از ابعاد مهم وکارکردی برنامه ریزی شهری است که عدم توجه به آن هر گونه اقدام عمرانی و آبادانی آنان را تحت شعاع قرار می دهد.

در کنار خوبی های اجرای عدالت اما بی عدالتی در نحوه‌ی توزیع خدمات و فرصت ها، تأثیرجبران ناپذیری برساختار، ماهیت شهر و جدایی گزینی طبقاتی محلات شهر گذاشته و مدیریت شهری را با چالش های جدّی روبرو می سازد.

Image result for ‫عدالت اجتماعی‬‎


برای اجرای عدالت باید معیارهای آن را شناخت، و در این مسیر از متخصیص برنامه ریزی کمک گرفت. اول بایستی برای افراد جامعه در بهرمندی و دسترسی به فضاهای شهری فرصت برابر ایجاد کرد. دوم باید بر اصل آزادی همت گماشت تا بتوانیم با قدرت دهی به اقشار ضعیف جامعه آنان را در تصمیم گیری و تصمیم سازی ها مشارکت دهیم و از سلطه منفعت طلبان بر شهر و مردم بکاهیم. سوم برای اجرای عدالت باید نیاز مردم را شناسایی کنیم  تا اقدامات ما در سطح محلات با برآوردن نیارهای آنان هم راستا باشد. چهارمین معیار استحقاق افراد است که به لیاقت ها و توانایی افراد جامعه بر می گردد که تا چه اندازه می توانند از این ظرفیت ها و پتانسیل های ایجاد شده استفاده کنند، لازمه انجام این معیار در برنامه ریزی شهری توجه به حقوق اجتماعی، اقتصادی و ی تمامی ساکنین شهر است و نهایتا بایستی بتوانیم با استفاده از معیار استحقاق توزیع خدمات و دسترسی را معقول سازی کنیم.

از آنجا که ت های تخصیص و توزیع منابع در شهرها، توسط برنامه ریزان شهری صورت می گیرد، برنامه ریزان شهری مجریان اصلی اجرای عدالت اجتماعی در شهرها هستند، مجریان عدالتی که صرفا در توزیع خدمات بطور کامل انجام نخواهد شد و ضروریست برای رسیدن به عدالت، عوامل تاثیر گذار در جامعه (عاملان قدرت و ثروت ) شناسایی شده و نقش آنها تعدیل شود.

فراموش نکنیم عدم اجرای عدالت باعث محرومیت اجتماعی بخشی از مردم خواهد شد که از آن به عنوان جنون شهری یاد می کنند.


به لحاظ تعریف، آینده ناشناخته است. این بدین معنا است که احتمالات بسیاری پیرامون چیستی آن وجود دارد(عاضدی تهرانی،1387: 21) آﯾﻨﺪه ﻧﮕﺮی در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﭘﺎﺳﺨﯽ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧـﻪ و ﺣﮑﯿﻤﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ﭼـﺎﻟﺶ ﻫـﺎی ﭘﺪﯾـﺪ آﻣـﺪه در ﭘـﯽ دﮔﺮﮔﻮﻧﯽ ﻫﺎﺳﺖ( مرادی پور، نوروزیان، 1384: 45) در کتاب آسمانی قران کریم هم در بسیاری از آیات خود که در غالب داستان و سرگذشت اقوام برای تذکر و عبرت انسان بیان کرده است، ضمن  برشمردن آینده مذموم و جهمنی کفار و بدکاران مومنین را به آینده ای رضایت بخش دعوت می کند. در واقع قرآن کریم همچون آیۀ فَاعْتَبِروُا یَا اُولِى الاَبْصَارِ  پس عبرت بگیرید اى صاحبان چشم (:آیه 2) و همچنین آیۀ لَقَدْ كَان فِى قِصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لاِوُلِى الالْبَاب درسرگذشت آنان درس عبرتى براى صاحبان اندیشه بود (یوصف: آیۀ 111) از انسان های بصیر  و صاحب اندیشه می خواهد که با مطالعه و تاّمل در سرگذشت انسان هایی که عاقبت کار خود دیده اند عاقبت اندیشی کنند و از تکرار منکرات که مزیتی برای آنان ندارد دست بردارند. و در جای دیگر خداوند سیر و گردش در طبیعت را که باعث زلالی دل ها و درک حقیقت می داند.(حج: آیۀ 46)

اما هر برنامه ریزی شهری با دشواری پیش بینی آینده یک شهر در یک افق زمانی 15 یا 20 سال مواجه است. که عملیات تدوین، تفسیر و اجرای آن را را به سختی مواجه می سازد، ضمن اینکه بازخورد اینگونه اقدامات نیز خود کمتر از مراحل اولیه نیست و گاها بسیار پیش می آید عناصر درگیر در برهه های زمانی خاص سیر یک برنامه را به فراخور نیاز دگر سازند. دگرگونی را نیز می توان به عنوان یک ﭘﺪﯾﺪه ی ﻋﺎدی در هر ﺟﺎﻣﻌﻪ  ای در هر زمان و مکانی برشمرد، و  هم چنین پر واضح است که در طول تاریخ تغییر و دگرگونی طرح و برنامه ها روﻧـﺪی ﭘﯿﻮﺳـﺘﻪ و ﻃـﻮﻻﻧﯽ دارد که برای حل این موضوع چاره ای جز انعطاف پذیری طرح ها و برنامه ها نیست. انعطافی که با آﻳﻨﺪه نگری تکمیل می گردد و تلاش دارد از ﻗﺒﻞ و ﺑﺎ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲﻛﺮدن، ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮای واﻛﻨﺶ ﻣﻨﺎﺳـﺐ اﻳﺠـﺎد ﻛﻨـﺪ.( فاطمی ،1391: 10) از نمونه های آینده نگری در قرآن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِکُمْ سُنَنٌ فَسِیرُوا فِی الْأَرْضِ فَانْظُروا کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ‌: پیش از شما مللی بودند و رفتند پس گردش کنید در زمین تا ببیند چگونه هلاک شدند آنان که وعده های خدا را تکذیب کردند. ( آل عمران:137)

یا اَیُهَاالذَّینَ امَنوا أنِ الْاَحْبارِ وَالرَّهْبانِ لِیَاْكُلوُنَ امَوْالَ الناسَّ بِالباطِل و یَصْدوّنَ عن سبیل ا  انسان در مقابل آنچه مصرف می‌كند باید تولیدات یا خدمات تحویل دهد و به نحوی به جامعه‌اش خدمت كند و الا از مصادیق اَكْل الاموال بالباطل » خواهد بود. (توبه :آیه34)

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ لاَ تَأْكُلُواْ الرِّبَا أَضْعَافًا مُّضَاعَفَةً وَاتَّقُواْ اللّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ )) ای مومنان! ربا را چندین و چند برابر ( مگیرید و ) مخورید، و از خدا بترسید، تا مگر به رستگاری دست یابید.(آل عمران:130)

خداوند در سوره های فوق سرپیچی از حق و عدم باور به وعده های الهی را مصداق هلاک شدن اقوام و ملت ها می داند. و ضمن نفی مصرف گرایی مطلق، انسان را به تلاش و تولید در جهت خدمت به جامعه و هم نوع فرا می خواند. و رستگاری در سایه عمل صالح و ترک منکرات را به عنوان مقصد رسیدن انسان مشخص می سازد.

در پایان باید گفت در جهان کنونی که آبستن حوادث و تحولات اساسی در زمینه های مختلف است، و سرعت تغییرات اجتماعی اقتصادی و ی رو به فزونی است آینده نگری بیشتر اهمیت پیدا کرده است. و انسان امروزه  به خودی خود، بیش از بیش گرفتار دغدغه های مادی و ذهنی است. که این گفته به معنای موفقیت انسان در شناخت مسایل مربوط به برنامه ریزی و علوم دیگر نیست.  بلکه متذکر شدن دوباره به تبعیت از وحی الهی و به کار بردن دستورات او در مباحث برنامه ریزی و الخصوص برنامه ریزی شهری است. می توان با تعمق بخشیدن به مباحث قرآنی ضمن درونی سازی باوری دینی مردم تدوین طرح ها - برنامه ها و ت گذاری ها  را نیز متاثر از احکام الهی ساخت و اینچنین زندگی شهری را تجلیگاه احکام و وعده های الهی نمود.

صادق بهاری بابادی-کارشناس برنامه ریزی شهری

 

 


آخرین ارسال ها

آخرین جستجو ها


persianfile " استیضاح " pahneyeikv ایده ساز ~|divergent diary|~ کتابخانه عمومی قائمیه اشکنان astu avazkhan CRM Channel دولت‌خانه | مسعود پایمرد بهترین آنتی ویروس خانگی